Uproszczona procedura najmu okazjonalnego dla obywateli pochodzenia ukraińskiego

  1. Możliwości zatrudniania obywateli pochodzenia ukraińskiego w tym nauczycieli (na podstawie umowy o pracę na czas określony i na czas nieokreślony), jakie wprowadziła ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym (dalej: Ustawa),  uwypukliły inny problem. Chodzi mianowicie o konieczność zabezpieczenia podstawowych potrzeb bytowych, do których należy miejsce zamieszkania. Obecny rynek nieruchomości mieszkaniowych na wynajem (borykający się niejednokrotnie z nieuczciwymi najemcami) uwrażliwił swoje stanowisko w obszarze zabezpieczenia prawnego przed procederem nieuczciwego najmu, coraz częściej wdrażając w życie tzw. najem okazjonalny. To z kolei może być przesłanką ujemną do możliwości skorzystania z najmu mieszkania przez obcokrajowców, w tym obywateli pochodzenia ukraińskiego, wykonujących zawód  nauczyciela czy pomocy nauczyciela. Wspomnianą przesłanką ujemną będzie np. wymóg po stronie najemcy, w zakresie wskazania innego lokalu, w którym będzie zamieszkiwał w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu czy przedłożenia oświadczenia właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu wskazanym w oświadczeniu.
  2. Sytuację tę dostrzegł ustawodawca, który w art. 69 Ustawy wskazuje: ,,Do zawarcia umowy najmu okazjonalnego lokalu przez najemcę będącego obywatelem Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1, nie stosuje się przepisów art. 19a ust. 2 pkt 2 i 3, ust. 3 oraz art. 19d ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego dotyczącego wskazania przez tego najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wyegzekwowania od niego obowiązku opróżnienia i wydania lokalu zajmowanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego oraz złożenia oświadczenia właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu wskazanym w oświadczeniu”.
  3. Należy dopowiedzieć, że u podstaw wskazanego powyżej rozwiązania leżą nadzwyczajne okoliczności, związane z pobytem wspomnianych osób, ale również świadomość prawodawcy o konieczności wyłączenia niektórych typowych rozwiązań normatywnych. Co więcej w art. 75 Konstytucji RP czytamy: ,,(…) Władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności (…)”.
  4. Umową najmu okazjonalnego lokalu jest umowa najmu lokalu mieszkalnego, którego właściciel, będący osobą fizyczną, nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie wynajmowania lokali, zawarta na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Omawiane w art. 69 Ustawy wyjątki, dotyczą tylko tego rodzaju umów.
  5. Zasadą jest, że częścią stosunku obligacyjnego najmu jest oświadczenie najemcy złożone w formie aktu notarialnego, w którym najemca poddał się egzekucji i zobowiązał się do opróżnienia i wydania lokalu używanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego lokalu w określonym terminie. Tego typu oświadczenie stanowi środek ułatwiający wynajmującemu doprowadzenie do ewentualnego opróżnienia lokalu. Jest to więc środek ochrony prawnej wynajmującego, a nie najemcy. Ponadto do umowy najmu okazjonalnego dołącza się wskazanie przez najemcę innego lokalu, w którym będzie mógł zamieszkać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu, a także oświadczenie właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu wskazanym w oświadczeniu; na żądanie wynajmującego załącza się oświadczenie z podpisem notarialnie poświadczonym.
  6. Spośród tych trzech wymogów, na które wskazano powyżej, ustawodawca wskazuje, iż w przypadku gdy osoba objęta normami komentowanej Ustawy zawiera umowę najmu lokalu okazjonalnego, nie musi wskazywać innego lokalu, w którym będzie mogła zamieszkiwać w przypadku wykonania egzekucji obowiązku opróżnienia lokalu, a także nie musi przedkładać oświadczenie właściciela lokalu lub osoby posiadającej tytuł prawny do lokalu, o wyrażeniu zgody na zamieszkanie najemcy i osób z nim zamieszkujących w lokalu wskazanym w oświadczeniu.
  7. Natomiast jak najbardziej osoby objęte normami komentowanej ustawy zobowiązane są złożyć oświadczenie w formie aktu notarialnego, w którym poddadzą się egzekucji i zobowiążą się do opróżnienia i wydania lokalu używanego na podstawie umowy najmu okazjonalnego w określonym terminie. Uchylono bowiem jedynie art. 19a ust. 2 pkt. 2 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, ale nie pkt 1.