Modyfikacja programu wychowawczo-profilaktycznego w związku z kształceniem i wychowaniem dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy

§ 13 rozporządzenia MEN z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy wskazuje, że dyrektor szkoły lub placówki, o której mowa w art. 2 pkt 3–5, 7 i 8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, ustala, w porozumieniu z radą pedagogiczną i radą rodziców, potrzebę modyfikacji w roku szkolnym 2021/2022 (na mocy § 1 pkt. 4 rozporządzenia MEiN z dnia 11 sierpnia 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy również w roku szkolnym 2022/2023 – a z uwagi na wciąż aktualną podstawę faktyczną cytowanej zmiany, przewidywać można, że również w roku szkolnym 2023/2024) realizowanego w szkole lub placówce programu wychowawczo-profilaktycznego oraz w razie potrzeby, modyfikuje ten program.
Użyte określenie ,,ustala” nakłada na dyrektora określonej szkoły lub placówki, obowiązek wykonania konkretnej czynności, nie ma charakteru fakultatywności.
Komentowany przepis nakłada wspomniany obowiązek na dyrektorów określonych szkół i placówek. Spod tego zbioru wygenerowanego na zasadzie numerus clausus wyłączone są m.in.:

przedszkola oraz inne formy wychowania przedszkolnego regulowane głównie przez art. 13 ust. 7 i art. 32 ust. 8-11 ustawy Prawo oświatowe. Niezbędne jest tutaj krótkie dopowiedzenie. Z punktu widzenia organizacyjnego oddziały przedszkolne szkół podstawowych nie są przedszkolami, chociaż realizują podstawę programową wychowania przedszkolnego. Mimo to w orzecznictwie przyjęto, że z uwagi na dawny art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, a obecny art. 95 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, określający strukturę organizacyjną szkoły podstawowej, oddziału przedszkolnego nie można uważać za integralną część szkoły podstawowej. Oddział taki w dalszym ciągu bowiem, z prawnego punktu widzenia pozostaje podstawową jednostką organizacyjną przedszkola i stosuje się do niego zasady organizacji pracy przewidziane dla przedszkoli, a nie dla szkół. To stwierdzenie w poważnym zakresie rzutuje na treść statutu szkoły podstawowej, w której strukturze utworzono oddział przedszkolny – idąc dalej, wymaga on osobnego uregulowania w statucie szkoły;
poradnie psychologiczno-pedagogiczne;
biblioteki pedagogiczne.

Warto dodać, że wykaz szkół i placówek, które zostały ujęte w omawianym § 13 rozporządzenia nie jest przypadkowy. Jest on spójny z zapisem art. 26 ustawy Prawo oświatowe.

Szkoły dla dorosłych, branżowe szkoły II stopnia, szkoły policealne i policealne szkoły artystyczne, wykluczone zostały z realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego, gdyż kładziony jest w nich nacisk na funkcje edukacyjne.
Do zbioru szkół i placówek zobowiązanych do realizacji programu należą z kolei szkoły i placówki publiczne prowadzone przez osoby fizyczne i osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, a także niepubliczne. W takim przypadku program wychowawczo-profilaktyczny ustala organ wskazany w statucie szkoły lub placówki (rozumiany oczywiście, jako organ szkolny, a nie organ prowadzący, który co do zasady znajduje się poza strukturą organizacyjną szkoły i nie powinien uczestniczyć w stanowieniu dokumentu wewnętrznego dotyczącego bezpośrednio działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej).
Forma dokonania przez dyrektora szkoły lub placówki ustaleń, co do modyfikacji programu, a w razie potrzeby samej modyfikacji, nie został w rozporządzeniu określony. Należy jednak przyjąć per analogiam, że uzyskanie stanowiska zarówno rady pedagogicznej, jak i w szczególności rady rodziców jest konieczne. Wiąże się to z zasadniczym wzmocnieniem funkcji wypełnianej przez radę rodziców, a związanej z kompetencjami bezpośredniego uchwalania programu wychowawczo-profilaktycznego. Zapis art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo oświatowe, oznacza praktyczne współdecydowanie (zarówno przez radę rodziców i radę pedagogiczną) w tym zakresie. Bez zgody obu rad na akceptowalne dla nich brzmienie ustanawianych programów, stosowany jest tryb przyjęcia prowizorium programowego, o którym mowa w art. 84 ust. 3 ustawy Prawo oświatowe.
Warto pamiętać, że projekt programu wychowawczo-profilaktycznego, jak i uchwalany ostatecznie program muszą uwzględniać wskazania wynikające z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego typu szkoły (art. 4 pkt. 24 ustawy Prawo oświatowe).

Stan prawny na dzień 29 maja 2023 r.